Zastrzeżenie numeru PESEL to jedna z najskuteczniejszych metod ochrony przed oszustwami finansowymi i kradzieżą tożsamości w Polsce. Od 1 czerwca 2024 roku instytucje finansowe mają obowiązek weryfikowania statusu PESEL przed udzieleniem kredytu, pożyczki czy otwarciu konta. System działa prosto: zastrzegasz swój numer w specjalnym rejestrze, a gdy ktoś spróbuje go użyć bez Twojej wiedzy – otrzyma odmowę. To jak cyfrowa tarcza chroniąca Twoje finanse, tylko że nie musisz być superbohaterem, żeby z niej skorzystać.
Aplikacja mobilna mObywatel to najszybszy i najwygodniejszy sposób na zastrzeżenie numeru PESEL. Cała procedura zajmuje dosłownie kilka minut i możesz ją przeprowadzić o każdej porze dnia i nocy, nawet gdy ogarnie Cię nocna paranoja po przeczytaniu artykułu o cyberoszustach.
Krok 1: Pobierz aplikację mObywatel 2.0
Pierwszym krokiem jest pobranie aplikacji na swój smartfon. Znajdziesz ją w Google Play jeśli używasz telefonu z systemem Android, albo w App Store gdy masz iPhone’a. Aplikacja jest bezpłatna i oficjalna – wydana przez Ministerstwo Cyfryzacji, więc nie musisz się martwić o jakieś szemrane podróbki.
Krok 2: Zaloguj się do aplikacji jedną z dostępnych metod
Po zainstalowaniu musisz się zalogować. System oferuje kilka możliwości autoryzacji: profil zaufany (najczęściej stosowany), dane do bankowości elektronicznej, e-dowód (jeśli masz nową generację dowodu osobistego) lub podpis kwalifikowany. Jeśli nie masz jeszcze profilu zaufanego, możesz go założyć w dowolnym urzędzie gminy za okazaniem dowodu osobistego – to również bezpłatna usługa.
Krok 3: Znajdź funkcję „Zastrzeż PESEL” na pulpicie głównym
Po zalogowaniu zobaczysz główny ekran aplikacji z różnymi kafelkami i opcjami. Znajdź ikonę „Zastrzeż PESEL” – powinna być dobrze widoczna. Nie musisz przedzierać się przez dziesiątki menu, twórcy aplikacji zadbali o to, żeby funkcja była łatwo dostępna.
Krok 4: Przesuń suwak, by aktywować zastrzeżenie
Kliknij w ikonę zastrzeżenia PESEL, a zobaczysz ekran z suwakiem. Przesuń suwak, aby aktywować ochronę. W przypadku iPhone’a system może zapytać Cię jeszcze raz o potwierdzenie – to dodatkowe zabezpieczenie dla osób, które lubią klikać wszystko bez czytania. Po chwili pojawi się komunikat potwierdzający, że Twój numer PESEL został pomyślnie zastrzeżony.
I to wszystko – Twój PESEL jest chroniony. Cały proces odbywa się w czasie rzeczywistym, więc nie musisz czekać na żadne dodatkowe potwierdzenia czy maile. Od tej sekundy nikt nie weźmie na Ciebie kredytu bez cofnięcia zastrzeżenia, którego może dokonać tylko osoba z dostępem do Twojej aplikacji mObywatel.
Metoda druga – zastrzeżenie PESEL przez przeglądarkę internetową w serwisie mObywatel, dla tych którzy wolą duży ekran komputera
Jeśli nie przepadasz za drobnymi ekranami smartfonów albo po prostu wolisz obsługiwać sprawy urzędowe przez komputer, możesz zastrzec PESEL przez przeglądarkę internetową. Proces jest identycznie prosty jak w aplikacji mobilnej.
Krok 1: Wejdź na stronę mObywatel.gov.pl
Otwórz swoją ulubioną przeglądarkę (Chrome, Firefox, Edge – nieważne którą) i wpisz w pasek adresu: mObywatel.gov.pl. Upewnij się, że adres jest prawidłowy – nie klikaj w dziwne linki z maili, bo to może być próba phishingu. Zawsze lepiej wpisać adres ręcznie.
Krok 2: Zaloguj się do systemu
Na stronie głównej zobaczysz przycisk do logowania. Wybierz jedną z dostępnych metod autoryzacji: profil zaufany, bankowość elektroniczną, e-dowód lub podpis kwalifikowany. System przeniesie Cię do odpowiedniego miejsca, gdzie potwierdzisz swoją tożsamość.
Krok 3: Przejdź do sekcji „Zastrzeż PESEL”
Po zalogowaniu znajdziesz na stronie głównej baner informujący o możliwości zastrzeżenia numeru PESEL. Kliknij „Sprawdź” lub przejdź do zakładki „Twoje dane”, a następnie wybierz „Rejestr zastrzeżeń PESEL”. W tej sekcji znajdziesz opcję „Zastrzeż PESEL” – kliknij ją, by aktywować ochronę.
Krok 4: Potwierdź zastrzeżenie
System może poprosić Cię o ostateczne potwierdzenie decyzji. Po kliknięciu przycisku zastrzeżenie zostaje aktywowane natychmiast. Nie musisz czekać 24 godziny, wypełniać dodatkowych formularzy czy wysyłać skanów dokumentów. Wszystko dzieje się online i błyskawicznie.
Alternatywnie możesz wejść bezpośrednio przez www.gov.pl i tam kliknąć przycisk „Zastrzeż PESEL lub cofnij zastrzeżenie”, który przekieruje Cię do portalu mObywatel.
Metoda trzecia – zastrzeżenie PESEL osobiście w urzędzie gminy, dla tradycjonalistów i osób bez dostępu do internetu
Nie każdy czuje się komfortowo z technologią, nie każdy ma smartfon z dostępem do internetu, a niektórzy po prostu wolą załatwić sprawę twarzą w twarz z urzędnikiem. Dla takich osób istnieje możliwość zastrzeżenia PESEL osobiście w dowolnym urzędzie gminy.
Krok 1: Pobierz i wypełnij wniosek o zastrzeżenie numeru PESEL
Wniosek możesz pobrać ze strony gov.pl i wydrukować w domu, albo wypełnić go ręcznie w urzędzie. Jeśli nie masz dostępu do drukarki ani komputera – nie przejmuj się, po prostu przyjdź do urzędu i poproś urzędnika o wydrukowanie formularza z systemu. W tym przypadku musisz sprawdzić, czy wszystkie dane są poprawne, zanim go podpiszesz. Lepiej dmuchać na zimne, bo korygowanie błędów potem może być uciążliwe.
Krok 2: Przygotuj dokument tożsamości
Musisz zabrać ze sobą dowód osobisty lub paszport. Jeśli jesteś cudzoziemcem, przynieś dokument podróży cudzoziemca lub inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo. Ukraińcy z numerem PESEL ze statusem UKR mogą przedstawić dokument, na podstawie którego nadano im ten status.
Krok 3: Złóż podpisany wniosek w urzędzie
Udaj się do dowolnego urzędu gminy w Polsce – nie musisz jechać do urzędu właściwego dla Twojego miejsca zameldowania. To wygodne rozwiązanie, bo możesz załatwić sprawę np. w przerwie lunchowej niedaleko pracy. Urzędnik przyjmie Twój wniosek, wprowadzi go do systemu i natychmiast wyda Ci potwierdzenie zastrzeżenia numeru PESEL.
Krok 4: Odbierz potwierdzenie
Urzędnik wydrukuje dokument potwierdzający zastrzeżenie numeru PESEL i wręczy Ci go. Zachowaj ten dokument w bezpiecznym miejscu – może Ci się przydać jako dowód, że faktycznie zastrzegłeś swój numer. Cała usługa jest całkowicie bezpłatna, więc nie musisz przygotowywać żadnych opłat skarbowych czy administracyjnych.
Ważna informacja dla opiekunów, kuratorów i pełnomocników:
Jeśli jesteś opiekunem prawnym, kuratorem lub pełnomocnikiem osoby, która nie może sama zastrzec swojego PESEL-u, możesz to zrobić w jej imieniu – ale wyłącznie w urzędzie gminy, nie przez internet. Musisz przedstawić dodatkowo decyzję sądu (w przypadku opiekunów prawnych) lub pełnomocnictwo szczególne – zwykłe pełnomocnictwo ogólne nie wystarczy. Niestety, obecnie nie ma możliwości zastrzeżenia PESEL-u osobom małoletnim, choć Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych apeluje o zmiany w przepisach, które umożliwiłyby rodzicom ochronę numerów ich dzieci.
(see the generated image above)
Zalety zastrzeżenia numeru PESEL – dlaczego warto to zrobić już dziś
Zastrzeżenie numeru PESEL niesie ze sobą szereg konkretnych korzyści, które realnie zwiększają Twoje bezpieczeństwo finansowe i chronią przed oszustwami.
Ochrona przed nieautoryzowanymi kredytami i pożyczkami
Najważniejsza zaleta to niemożność zaciągnięcia kredytu lub pożyczki przez osoby trzecie na Twoje dane. Od 1 czerwca 2024 roku banki i instytucje finansowe mają obowiązek sprawdzać rejestr zastrzeżeń przed udzieleniem finansowania. Jeśli Twój PESEL jest zastrzeżony, oszust nie dostanie ani złotówki, nawet jeśli ukradł Twój dowód osobisty i zna wszystkie Twoje dane osobowe. Bank po prostu odmówi zawarcia umowy.
Blokada wydania duplikatu karty SIM
Zastrzeżony PESEL uniemożliwia wyrobienie duplikatu karty SIM przez operatora telekomunikacyjnego. To niezwykle ważne zabezpieczenie, bo karta SIM to klucz do Twojego telefonu i wszystkich aplikacji bankowych. Cyberprzestępcy często próbują przejąć numer telefonu ofiary, żeby potem autoryzować przelewy z jej konta – zastrzeżony PESEL skutecznie przed tym chroni.
Zabezpieczenie nieruchomości przed nieautoryzowanymi transakcjami
Notariusze mają obowiązek weryfikować status PESEL przy czynnościach dotyczących nabycia, zbycia lub obciążenia nieruchomości. Oznacza to, że nikt nie sprzeda Twojego mieszkania czy domu bez Twojej wiedzy, jeśli Twój PESEL jest zastrzeżony. Notariusz po prostu odmówi dokonania aktu notarialnego.
Ochrona przed oszustwami metodą „na wnuczka”
Zastrzeżony PESEL wprowadza 12-godzinną blokadę na dużą wypłatę gotówki w oddziale banku (powyżej 12 900 zł). Nawet jeśli cofniesz zastrzeżenie, będziesz musiał poczekać 12 godzin przed wypłatą. To zabezpieczenie szczególnie chroni seniorów przed oszustami, którzy wywierają presję psychiczną i zmuszają ofiary do natychmiastowej wypłaty pieniędzy. Okres oczekiwania daje czas na zastanowienie się, skontaktowanie z rodziną i zweryfikowanie, czy naprawdę „wnuczek potrzebuje pilnie pieniędzy”.
Usługa całkowicie bezpłatna i dostępna 24/7
Zastrzeżenie PESEL jest całkowicie darmowe i możesz to zrobić o każdej porze dnia i nocy przez aplikację lub stronę internetową. Nie ma żadnych ukrytych opłat, abonamentów czy limitów ilości zmian statusu. Możesz zastrzegać i cofać zastrzeżenie tyle razy, ile potrzebujesz (z technicznym ograniczeniem 30 minut między cofnięciem a ponownym zastrzeżeniem).
Historia weryfikacji – pełna kontrola
W aplikacji mObywatel masz dostęp do historii wszystkich weryfikacji Twojego numeru PESEL. Widzisz dokładnie, które instytucje i kiedy sprawdzały Twój numer oraz w jakim celu. Jeśli zauważysz podejrzaną aktywność – na przykład bank, do którego nigdy się nie zgłaszałeś – natychmiast wiesz, że ktoś próbował użyć Twoich danych.
Automatyczne zastrzeżenie po utracie dowodu
Od 1 czerwca 2024 roku po zgłoszeniu w urzędzie utraty lub kradzieży dowodu osobistego, Twój PESEL zostaje automatycznie zastrzeżony. To dodatkowe zabezpieczenie na czas, gdy Twój dokument może być w posiadaniu przestępców. Nie musisz o tym pamiętać – system robi to za Ciebie.
(see the generated image above)
Wady i ograniczenia zastrzeżonego PESEL – kiedy ochrona staje się niedogodnością
Choć zastrzeżenie PESEL to świetne narzędzie ochrony, ma też swoje wady i może powodować pewne niedogodności w życiu codziennym.
Brak dostępu do kredytów i pożyczek
Z zastrzeżonym numerem PESEL nie dostaniesz kredytu, pożyczki ani karty kredytowej. Nie założysz też nowego rachunku bankowego. Jeśli planujesz zakup na raty w sklepie – również musisz cofnąć zastrzeżenie, bo sklepy korzystają z weryfikacji przez instytucje finansowe. To oznacza, że każda większa transakcja finansowa wymaga wcześniejszego planowania i cofnięcia ochrony.
Limit wypłat gotówki w oddziale banku
Jeśli chcesz wypłacić w kasie banku więcej niż 12 900 zł (trzykrotność minimalnego wynagrodzenia), musisz najpierw cofnąć zastrzeżenie, a potem czekać 12 godzin zanim bank wypłaci Ci pieniądze. To duża niedogodność, jeśli potrzebujesz pilnie większej kwoty gotówki. Trzeba z wyprzedzeniem zaplanować taką operację. Co ciekawe, zastrzeżenie nie chroni przed wypłatą kwot poniżej tego limitu – jeśli ktoś podszyje się pod Ciebie ze sfałszowanym dowodem i wypłaci 7000 zł, bank mu to umożliwi (chociaż potem powinien zwrócić pieniądze po wyjaśnieniu sytuacji).
Problemy u notariusza
Każda czynność notarialna dotycząca nieruchomości wymaga cofnięcia zastrzeżenia PESEL. Jeśli zapomnisz o tym i przyjdziesz do notariusza z zastrzeżonym numerem, notariusz ma prawo odmówić dokonania czynności. Musisz więc pamiętać, żeby przed wizytą u notariusza cofnąć zastrzeżenie. Na szczęście można to zrobić nawet w trakcie wizyty przez aplikację, ale lepiej załatwić to wcześniej, żeby uniknąć niezręcznych sytuacji.
Niemożność wyrobienia duplikatu karty SIM
Jeśli zgubisz telefon lub karta SIM ulegnie uszkodzeniu, nie otrzymasz duplikatu od operatora z zastrzeżonym PESEL-em. Musisz najpierw cofnąć zastrzeżenie, co może być problematyczne, jeśli jednocześnie straciłeś telefon z aplikacją mObywatel. Wtedy pozostaje Ci wizyta w urzędzie gminy, żeby cofnąć zastrzeżenie osobiście, co generuje dodatkowy wysiłek i stratę czasu.
Brak ochrony dla osób małoletnich
Obecnie nie ma możliwości zastrzeżenia PESEL dzieci. Rodzice nie mogą chronić numerów swoich małoletnich dzieci, mimo że są one równie podatne na kradzież tożsamości. Prezes UODO apeluje o zmianę przepisów, ale na razie system działa tylko dla pełnoletnich osób z pełną zdolnością do czynności prawnych.
Możliwe błędy systemowe
W niektórych przypadkach systemy bankowe mogą błędnie interpretować informację o zastrzeżonym PESEL. To może prowadzić do problemów nawet wtedy, gdy cofnąłeś zastrzeżenie przed wizytą w banku. Choć takie sytuacje są rzadkie, mogą generować niepotrzebny stres i konieczność wyjaśniania sprawy z pracownikami instytucji.
Konieczność planowania z wyprzedzeniem
Największą wadą jest to, że musisz pamiętać o cofnięciu zastrzeżenia przed każdą większą operacją finansową lub prawną. Jeśli jesteś zapominalskim, możesz stanąć przed problemem, gdy przyjdziesz do banku po kredyt albo do notariusza na podpisanie aktu i nagle okaże się, że masz zastrzeżony PESEL. Trzeba wtedy cofać zastrzeżenie i albo czekać (w przypadku dużych wypłat gotówki), albo umówić nowe spotkanie.
Jak cofnąć zastrzeżenie PESEL – dwie opcje dla różnych potrzeb
Cofnięcie zastrzeżenia jest równie proste jak jego założenie i możesz to zrobić w ten sam sposób: przez aplikację mObywatel, stronę internetową lub osobiście w urzędzie.
Bezterminowe cofnięcie zastrzeżenia
Pierwsza opcja to bezterminowe cofnięcie, co oznacza, że Twój PESEL przestanie być chroniony aż do czasu, gdy ręcznie go ponownie zastrzeżesz. Ta opcja jest odpowiednia, gdy nie wiesz dokładnie, kiedy załatwisz swoją sprawę w banku lub u notariusza i wolisz mieć pewność, że ochrona nie włączy się przypadkiem w nieodpowiednim momencie.
Wchodzisz do aplikacji mObywatel lub na stronę mObywatel.gov.pl, logujesz się i odznaczasz opcję „Zastrzeż PESEL” – to wszystko. System natychmiast usuwa Twoją ochronę i możesz iść do banku. Pamiętaj tylko, że po załatwieniu sprawy musisz ręcznie ponownie zastrzec PESEL, bo system tego za Ciebie nie zrobi.
Czasowe cofnięcie zastrzeżenia z automatycznym przywróceniem
Druga opcja to czasowe cofnięcie zastrzeżenia z wyznaczeniem dnia i godziny, kiedy PESEL zostanie automatycznie ponownie zastrzeżony. To idealne rozwiązanie dla osób, które boją się, że po załatwieniu sprawy zapomną o ponownej aktywacji ochrony.
Przy cofaniu zastrzeżenia wybierasz opcję czasową i ustawiasz na przykład: „Cofnij zastrzeżenie do jutra 18:00″. System automatycznie przywróci ochronę o wskazanej godzinie. Nie musisz o tym pamiętać, nie musisz wracać do aplikacji – wszystko dzieje się samo.
Ważne ograniczenie techniczne
Po bezterminowym cofnięciu zastrzeżenia musisz poczekać 30 minut, zanim będziesz mógł ponownie zastrzec swój PESEL. To zabezpieczenie systemowe zapobiegające nadużyciom i zapewniające sprawne działanie rejestru. W przypadku czasowego cofnięcia z automatycznym przywróceniem – to ograniczenie nie obowiązuje, bo system sam zarządza zmianami statusu.
(see the generated image above)
Dodatkowe funkcje w aplikacji mObywatel – pełna kontrola nad swoimi danymi
Aplikacja mObywatel 2.0 oferuje znacznie więcej niż tylko podstawowe zastrzeżenie i cofanie ochrony.
Historia weryfikacji numeru PESEL
W zakładce z zastrzeżeniem PESEL możesz zobaczyć pełną historię wszystkich weryfikacjiTwojego numeru. System pokazuje, które firmy i instytucje sprawdzały Twój PESEL, kiedy to zrobiły i w jakim celu. Jeśli zobaczysz na liście bank, do którego nigdy się nie zgłaszałeś – to jasny sygnał, że ktoś próbował użyć Twoich danych do oszustwa. Możesz wtedy szybko zareagować i np. zgłosić sprawę na policję.
Historia zmian statusu zastrzeżenia
Widzisz również wszystkie daty i godziny, kiedy zastrzegałeś lub cofałeś zastrzeżenie swojego numeru. To przydatne, jeśli chcesz sprawdzić, czy przypadkiem ktoś nieupoważniony nie miał dostępu do Twojego konta i nie manipulował ustawieniami. Rejestr nie jest czyszczony, więc masz dostęp do pełnej historii operacji od momentu pierwszego zastrzeżenia.
Powiadomienia o zmianach statusu
Aplikacja wysyła Ci powiadomienia push związane z usługą Zastrzeż PESEL. Jeśli ktoś zmieni status Twojego numeru (co wymaga dostępu do Twojego konta), dostaniesz natychmiastowe powiadomienie na telefon. To dodatkowy system wczesnego ostrzegania przed próbami przejęcia kontroli nad Twoimi danymi.
Sprawdzanie statusu PESEL innych osób
W aplikacji możesz też sprawdzić, czy numer PESEL innej osoby jest zastrzeżony – oczywiście musisz znać ten numer. To przydatne na przykład dla przedsiębiorców, którzy chcą upewnić się, że osoba podpisująca umowę nie ma zastrzeżonego PESEL-u (choć formalnie to instytucja finansowa powinna to sprawdzać automatycznie).
(see the generated image above)
Automatyczne zastrzeżenie PESEL po zgłoszeniu utraty dowodu osobistego
Od 1 czerwca 2024 roku działa dodatkowe zabezpieczenie: gdy zgłosisz w urzędzie gminy utratę lub kradzież dowodu osobistego, Twój numer PESEL zostaje automatycznie zastrzeżony. System robi to sam, bez Twojego udziału.
Dlaczego to takie ważne?
Utrata dokumentu tożsamości znacząco zwiększa ryzyko kradzieży tożsamości. Przestępcy mogą próbować użyć Twojego dowodu do zaciągnięcia kredytów, podpisania umów czy wyrobienia duplikatu karty SIM. Automatyczne zastrzeżenie chroni Cię od pierwszej sekundy po zgłoszeniu utraty dokumentu.
Co się dzieje później?
Automatyczne zastrzeżenie nie blokuje wyrobienia nowego dowodu osobistego – możesz normalnie złożyć wniosek i odebrać nowy dokument. Jeśli w międzyczasie potrzebujesz załatwić sprawy finansowe, musisz ręcznie cofnąć zastrzeżenie tak samo, jak w przypadku zwykłego zastrzeżenia.
Po otrzymaniu nowego dowodu osobistego zastrzeżenie nie zostaje automatycznie cofnięte. To kolejne zabezpieczenie – musisz samodzielnie podjąć decyzję o cofnięciu ochrony. Dzięki temu nikt nie wykorzysta Twojego starego, zgubionego dowodu nawet po tym, jak dostaniesz nowy.
Gdzie szukać pomocy – kontakt w razie problemów
Jeśli napotkasz jakiekolwiek trudności z zastrzeżeniem lub cofnięciem zastrzeżenia numeru PESEL, Ministerstwo Cyfryzacji oferuje bezpośrednie wsparcie.
Kontakt e-mailowy: za****************@*******ov.pl
Możesz napisać na ten adres z opisem problemu. Konsultanci odpowiedzą na pytania dotyczące obsługi systemu, rozwiążą problemy techniczne i pomogą w sytuacjach, gdy zastrzeżenie nie działa prawidłowo.
Kontakt telefoniczny: +48 42 25 35 460
Pod tym numerem znajdziesz infolinię, gdzie pracownicy udzielą Ci wsparcia głosowego. To przydatne zwłaszcza dla osób starszych, które wolą wyjaśnić sprawę przez rozmowę niż przez pisanie maili.
Strona z instrukcjami: info.mobywatel.gov.pl
Na tej stronie znajdziesz szczegółowe instrukcje krok po kroku, najczęściej zadawane pytania oraz filmy instruktażowe, które pokazują dokładnie, jak korzystać z usługi Zastrzeż PESEL. Jeśli jesteś wzrokowcem i wolisz obejrzeć, niż przeczytać – to idealne miejsce dla Ciebie.
Podsumowanie – czy warto zastrzec PESEL?
Odpowiedź brzmi: zdecydowanie tak, ale z głową. Zastrzeżenie numeru PESEL to skuteczne narzędzie ochrony przed oszustwami finansowymi i kradzieżą tożsamości. Jeśli nie planujesz w najbliższym czasie brać kredytu, pożyczki ani nie musisz podpisywać aktu notarialnego – zastrzeż PESEL i trzymaj go zastrzeżonym na stałe. W razie potrzeby zawsze możesz szybko cofnąć zastrzeżenie przez aplikację lub stronę internetową.
Pamiętaj jednak o wadach: musisz pamiętać o cofnięciu ochrony przed wizytą w banku czy u notariusza. Jeśli masz tendencję do zapominania o takich rzeczach – postaw sobie przypomnienie w telefonie albo korzystaj z opcji czasowego cofnięcia z automatycznym przywróceniem.
Dla osób regularnie korzystających z usług finansowych może to być uciążliwe, ale bezpieczeństwo finansowe jest warte tych kilku dodatkowych kliknięć. W końcu lepiej poświęcić 30 sekund na cofnięcie zastrzeżenia przed wizytą w banku, niż później spędzić tygodnie na walce z kredytem, którego nigdy nie brałeś.
Cy warto pamiętać o zastrzeganiu PESEL’u? Wyraź swoją opinię na naszym forum kredytowe, jest darmowe, zapraszamy do skomentowania.
