Polska stoi u progu największej reformy rynku finansowego od lat 90. – zamiana wskaźnika WIBOR na nowy indeks POLSTR. Ta rewolucyjna zmiana wpłynie na miliony kredytobiorców i całą architekturę polskiego systemu bankowego. Pierwsze obligacje oparte na POLSTR pojawią się już w grudniu 2025 roku, a nowe kredyty hipoteczne od drugiego kwartału 2026 roku.
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) powstał na początku lat 90. jako odpowiedź na potrzeby transformującego się polskiego rynku finansowego. Przez niemal 35 lat pełnił kluczową rolę w ustalaniu oprocentowania kredytów, obligacji i instrumentów pochodnych. Administrator wskaźnika, GPW Benchmark S.A., publikuje go dla różnych terminów: 1M, 3M, 6M i 12M, bazując na deklaracjach największych banków dotyczących kosztów finansowania międzybankowego.
Ewolucja WIBOR-u to lustrzane odbicie rozwoju polskiej gospodarki – od dwucyfrowych stóp procentowych w latach 90., przez kryzys finansowy 2008 roku, aż po rekordowo niskie poziomy w ostatnich latach. Wskaźnik przeszedł przez różne formy administracji, od ręcznego ustalania stawek po nowoczesne systemy notowań bazujące na deklaracjach panelowych banków.
Problemy z WIBOR-em
Głównym zarzutem wobec WIBOR-u jest jego oparcie na deklaracjach banków, a nie rzeczywistych transakcjach rynkowych. Wskaźnik zawiera element prognozy i premię za ryzyko, co sprawia, że nie zawsze odzwierciedla rzeczywisty koszt pieniądza. Te zastrzeżenia nasiliły się po międzynarodowych skandalach manipulacyjnych wskaźników typu LIBOR.
POLSTR — następca WIBOR-u
POLSTR (Polish Short Term Rate) został wybrany w grudniu 2024 roku jako docelowy następca WIBOR-u. Wskaźnik bazuje na rzeczywistych jednodniowych transakcjach depozytowych zawieranych między największymi polskimi instytucjami finansowymi. Dane do jego wyznaczania przekazuje obecnie 9 banków, w tym Bank Gospodarstwa Krajowego.
Rodzina indeksów POLSTR
Na podstawie stopy podstawowej POLSTR O/N wyliczane są indeksy składane:
-
POLSTR 1M Stopa Składana — średnia miesięczna wartość
-
POLSTR 3M Stopa Składana — średnia trzymiesięczna wartość
-
POLSTR 6M Stopa Składana — średnia sześciomiesięczna wartość
-
POLSTR Indeks Jednopodstawowy — dla zaawansowanych kalkulacji
Do umów kredytowych ma trafić wyłącznie POLSTR 1M Stopa Składana, co oznacza miesięczną aktualizację oprocentowania.
Kluczowe różnice WIBOR vs POLSTR
| Cecha | WIBOR | POLSTR |
|---|---|---|
| Podstawa wyliczenia | Deklaracje banków | Rzeczywiste transakcje |
| Charakter | Prospektywny (prognoza) | Retrospektywny (dane historyczne) |
| Poziom vs stopa NBP | Zazwyczaj powyżej | Zazwyczaj poniżej |
| Zmienność | Wyższa | Niższa, wygładzona |
| Aktualizacja w kredytach | Co 3/6/12 miesięcy | Co miesiąc |
| Reakcja na zmiany RPP | Wyprzedza decyzje | Podąża za decyzjami |
Harmonogram wdrażania reformy
Proces wdrażania POLSTR jest skrupulatnie zaplanowany i podzielony na etapy:
2025 rok — Faza przygotowawcza
-
Czerwiec 2025: Start publikacji POLSTR przez GPW Benchmark
-
Wrzesień 2025: POLSTR oficjalnie wskaźnikiem referencyjnym
-
Grudzień 2025: Pierwsza emisja obligacji skarbowych opartych na POLSTR
2026 rok — Stopniowe wprowadzanie
-
I kwartał: Kredyty krótkoterminowe dla przedsiębiorstw
-
II kwartał: Kredyty hipoteczne dla klientów indywidualnych
-
Cały rok: Emisje obligacji bankowych i korporacyjnych
2027 rok — Wycofywanie WIBOR
-
Budowanie przestrzeni do eliminacji produktów opartych na WIBOR
-
Przygotowania do pełnego zaprzestania publikacji
2028 rok — Koniec WIBOR
-
Ostateczne zaprzestanie publikacji WIBOR i WIBID
Wpływ na kredytobiorców
Istniejące kredyty — spread korygujący
Wszystkie istniejące kredyty zostaną objęte mechanizmem „spreadu korygującego”. Ten kluczowy element ma zapewnić neutralność ekonomiczną w momencie konwersji. Formuła oprocentowania będzie wyglądać następująco: POLSTR + spread korygujący + pierwotna marża banku.
Spread korygujący zostanie wyliczony jako różnica między WIBOR a POLSTR w dniu konwersji i będzie stały przez cały okres spłaty kredytu. Oznacza to, że kredytobiorcy nie odczują gwałtownej zmiany raty, ale nie skorzystają też automatycznie z niższego poziomu POLSTR.
Nowe kredyty — czyste POLSTR
Kredyty udzielane od 2026 roku będą oparte na „czystym” POLSTR bez spreadu korygującego. Jednak banki, wiedząc o niższym poziomie POLSTR, mogą oferować wyższą marżę, aby osiągnąć pożądaną rentowność.
Praktyczne porównanie rat
Modelowy kredyt hipoteczny na 400 000 zł na 25 lat (dane z września 2025):
-
POLSTR 1M (7,15%) – rata: 2865 zł
-
WIBOR 1M (6,89%) – rata: 2799 zł
-
WIBOR 3M (6,81%) – rata: 2779 zł
-
WIBOR 6M (6,66%) – rata: 2741 zł
Różnica może wynosić 60-160 zł miesięcznie, co w całym okresie kredytowania oznacza kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Przygotowania sektora bankowego
Banki intensywnie przygotowują się do wdrożenia POLSTR. Proces obejmuje:
Adaptacja systemów IT
Instytucje finansowe dostosowują systemy informatyczne do kalkulacji opartych na nowym wskaźniku. Szczególne wyzwanie stanowi implementacja mechanizmu składania (compounding) dla różnych terminów.
Wzory umów i procedury
Banki opracowują nowe wzory umów kredytowych oraz procedury operacyjne. Kluczowe są rekomendacje dotyczące konwencji odsetkowych, które zostaną opublikowane do końca III kwartału 2025 roku.
Szkolenia pracowników
Sektor bankowy prowadzi kampanię edukacyjną dla pracowników i klientów. Szczególnie ważne jest zrozumienie różnic między WIBOR a POLSTR oraz mechanizmów składania.
Regulacje prawne i nadzorcze
Reforma POLSTR jest ściśle nadzorowana przez Narodową Grupę Roboczą ds. reformy wskaźników, w której skład wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Finansów, KNF, NBP i GPW Benchmark. Komitet Sterujący NGR zatwierdził zaktualizowaną mapę drogową w marcu 2025 roku.
Wymogi prawne
POLSTR musi spełniać wszystkie wymogi unijnego rozporządzenia BMR (Benchmark Regulation). Od września 2025 roku jest oficjalnie wskaźnikiem referencyjnym w rozumieniu przepisów UE.
Mechanizm zastępowania
Przewidziano ustawową procedurę wyznaczenia zamiennika wskaźnika WIBOR. Ministerstwo Finansów będzie musiało wydać odpowiednie rozporządzenie umożliwiające konwersję istniejących umów.
Perspektywy i wyzwania
Zalety POLSTR
-
Większa przejrzystość: oparcie na rzeczywistych transakcjach
-
Mniejsza zmienność: proces składania wygładza wahania
-
Zgodność ze standardami UE: spełnienie wymogów BMR
-
Odporność na manipulacje: brak elementu deklaratywnego
Potencjalne problemy
-
Wyższe oprocentowanie: POLSTR może być czasami wyższy od WIBOR
-
Częstsze zmiany rat: miesięczna aktualizacja zwiększa zmienność
-
Koszty wdrożenia: banki muszą zainwestować w nowe systemy
-
Edukacja klientów: potrzeba wyjaśnienia nowego mechanizmu
Przyszłość rynku
Reforma POLSTR to element szerszej modernizacji polskiego rynku finansowego. W przyszłości możliwe jest wprowadzenie dodatkowych wskaźników, takich jak WWR (Warsaw Repo Rate) oparty na transakcjach repo. Polska dąży do stworzenia pełnej rodziny wskaźników referencyjnych dostosowanych do różnych segmentów rynku.
Podsumowanie
Zamiana WIBOR-u na POLSTR to historyczna reforma, która fundamentalnie zmieni polski rynek finansowy. Mimo początkowych wyzwań długoterminowo reforma powinna przynieść większą stabilność i przejrzystość. Kredytobiorcy powinni przygotować się na zmiany, szczególnie w kontekście częstszych aktualizacji oprocentowania i potencjalnie wyższych kosztów finansowania.
Kluczowe daty to grudzień 2025 (pierwsze obligacje POLSTR) i drugi kwartał 2026 (kredyty hipoteczne na POLSTR). Istniejące kredyty będą chronione mechanizmem spreadu korygującego, ale nowe umowy mogą być droższe ze względu na wyższą marżę banków.
Reforma jest nieodwracalna i konieczna — nie pozostaje nic innego, jak się do niej przygotować. A może WIBOR po prostu zasłużył na spokojną emeryturę po 35 latach wiernej służby polskiej gospodarce? Swoje zdanie jak zawsze możesz wyrazić na naszym forum kredytowe, które dla każdego jest dostępne, zupełnie za darmo, bez żadnych opłat.
